ჰომოფობიის კვლევა საქართველოში: ნაწილი 2

ეს არის მეორე ბლოგი ჰომოფობიის თემაზე სერიიდან. პირველი ბლოგი შეგიძლიათ იხილოთ აქ.

ვის აქვს უფრო მკვეთრად გამოხატული ჰომოფობიური დამოკიდებულებები თბილისში - ქალებს თუ კაცებს? ეს ბლოგი იკვლევს ქალებს და კაცებს შორის არსებულ სხვაობებს ჰომოფობიურ დამოკიდებულებებში CRRC-საქართველოს 2013 წლის 17 მაისის გამოკითხვაზე დაყრდნობით. აღმოჩნდა, რომ თბილიში კაცები უფრო ხასიათდებიან ჰომოფობიური დამოკიდებულებებით, ვიდრე ქალები. უფრო მეტიც, კაცების ჰომოფობია იზრდება, თუ ჯერათ რომ ჰომოსექსუალობა თანდაყოლილია და არა შეძენილი.

ბლოგების ამ სერიაში, ჰომოფობიის ინდიკატორად აღებულია პასუხი კითხვაზე: „ამ ჯგუფებიდან, ყველაზე მეტად რომელი ჯგუფის წარმომადგენელი არ გინდათ, რომ თქვენი მეზობელი იყოს?“ პასუხების ექვსი ვარიანტიდან, რომელშიც ჰომოსექსუალების გარდა შედიოდა ნარკომანები, შავკანიანები, (რესპონდენტისგან) განსხვავებული რელიგიის მიმდევრები, (რესპონდენტისგან) განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულებების მქონე ადამიანები და კრიმინალები, რესპონდენტები მხოლოდ ერთს ირჩევდნენ. როგორც დიაგრამა აჩვენებს, თბილისის მოსახლეობისთვის, ჰომოსექსუალები ისეთივე არასასურველი მეზობლები არიან, როგორც ნარკომანები და კრიმინალები.

უბრალო კროსტაბულაცია აჩვენებს, რომ თბილისში მცხოვრები კაცებისთვის, ჰომოსექსუალები ყველაზე არასასურველი მეზობლები არიან. კრიმინალები, მხოლოდ კაცების 21%ისთვის წარმოადგენენ ყველაზე არასასურველ მეზობლებს, მაშინ, როდესაც ორჯერ მეტი (43%) ჰომოსექსუალებს თვლის ყველაზე არასასურველ მეზობლებად. თბილისში მცხოვრები ქალებისთვის, ეს სურათი შებრუნებულია - მათი 23% ყველაზე არასასურველ მეზობლებად ჰომოსექსუალებს მიიჩნევს, მაშინ, როდესაც ორჯერ მეტი კრიმინალებს ასახელებს.

ნორვეგიის საერთაშორისო საქმეთა ინსტიტუტის (NUPI) მიერ დაფინანსებული კვლევითი პროექტის ფარგლებში გაკეთდა ამ მონაცემების უფრო ღრმა სტატისტიკური ანალიზი. გამოყენებული იქნა ისეთი სტატისტიკური ტექნიკები, როგორიცაა კორელაცია, ხი-კვადრატი, ლოგისტიკური რეგრესია და მოდერაციის ანალიზი. ანალიზისთვის მოცემული ცვლადი (ვის არ ისურვებდით მეზობლად) გადაკეთდა ორ კატეგორიან ცვლადად, რომელშიც: 0= სხვა კატეგორიები, 1=ჰომოსექსუალები.

ხი-კვადრატმა დაადასტურა რომ მოცემულ შერჩევაში, რომელიც რეპრეზენტატული თბილისის მასშტაბით, კაცები უფრო მიდრეკილნი არიან გამოამჟღავნნ ჰომოფობიური დამოკიდებულებები, ვიდრე ქალები (χ² (1, n=526)=8,65; p=.003). კორელაციამ ასევე აჩვენა, რომ სქესი სანდო კავშირშია ჰომოფობიასთან და რომ კაცები უფრო ამჟღავნებენ ჰომოფობიურ დამოკიდებულებებს, ვიდრე ქალები (Kendall’s τ  (526) = - .13, p = .001). და ბოლოს, როგორც ლოგისტიკური რეგრესიის შედეგები აჩვენებს, გენდერი ჰომოფობიის მნიშვნელოვან პრედიქტორად გვევლინება (eB = 1.81, p = .003)  (-2 LL =629.22, Cox and Snell R square = .026 and Nagelkerke R square = .037). სხვა სიტყვებით, კაცებისთვის ჰომოფობიური შეხედულებების ქონის ალბათობა 39%-ს აღწევს, ხოლო ქალებისთვის 29%-მდე მცირდება.

როგორც მოდერაციის ანალიზი აჩვენებს, გენდერს და ჰომოფობიას შორის კავშირზე გავლენას ახდენს ის, თუ როგორ აღიქვამს ადამიანი ჰომოსექსუალობას - როგორც შეძენილს თუ თანდაყოლილს. აღმოჩნდა, რომ იმ კაცები გაცილებით უფრო მეტად მიდრეკილნი არიან ჰომოფობიური დამოკიდებულებების ქონისკენ თუ მათ სჯერათ, რომ ჰომოსექსუალობა თანდაყოლილია(b = 1.021, 95% CI (0.475, 1.566), z= 3.666, p =. 00), მაშინ როდესაც ქალების ჰომოფობიურ დამოკიდებულებებზე ჰომოსექსუალობის აღქმული მიზეზი  გავლენას არ ახდენს (b = -. 057,  p>0 .05).

რატომ არიან კაცები უფრო ჰომოფობები ქალებთან შედარებით, და რატომ უმძაფრდებათ მათ ჰომოფობია როდესაც ჰომოსექსუალობა თანდაყოლილი ჰგონიათ?

პირველ კითხვასთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს რომ ეს მიგნება უნიკალური არ არის: სხვადასხვა ქვეყანაში ჩატარებული კვლევები ადასტურებენ, რომ კაცები ქალებთან შედარებით უფრო მეტად გამოყატავენ ჰომოფობიურ დამოკიდებულებებს (Baker & Fishbein, 1998; Poteat, Espelage & Koenig, 2009). გენდერული პანიკის თეორია (Gender panic theory) ჰომოფობიას განმარტავს, როგორც კაცების შიშს და დაცვით რეაქციას მიმართულს მათი მამაკაცობით მინიჭებული პრივილეგიის დაკარვის წინააღმდეგ. ეს თეორია ჰომოფობიას მამაკაცების მიერ მამაკაცის სტატუსის არასრულფასოვანი მიღწევით ხსნის: როდესაც კაცებს არ შეუძლიათ საკუთარი მამაკაცობის რაციონალური გზით შეგრძნება და გამოხატვა, ისინი მას ჰომოფობიური დამოკიდებულებებით გამოხატავენ. ამ თეორიის მიხედვით, ჰომოფობია უფრო გავრცელებულია პატრიარქალურ საზოგადოებებში, სადაც არსებობს ტრადიციული გენდერული როლები. საქართველოში არსებული კონსერვატიული ტრადიციების გათვალისწინებით, ეს მიგნება გასაკვირი აღარ უნდა იყოს.

რაც გასაკვირია, არის ის, რომ თბილისში მცხოვრები მამაკაცების ჰომოფობიური დამოკიდებულებები ძლიერდება, თუ ისინი ჰომოსექსუალობას თანდაყოლილად მიიჩნევენ. ლოგიკურად, თუ რაიმე თანდაყოლილია და ადამიანის კონტროლს არ ექვემდებარება, ძნელია ეს ადამიანი მასში დაადანაშაულო. თუმცა, როგორც სჩანს, ეს ლოგიკა არ მუშაობს თბილისში მცხოვრები მამაკაცებისთვის, რომლებიც უფრო მეტად ამჟღავნებენ ჰომოფობიურ დამოკიდებულებებს, თუ ფიქრობენ რომ ჰომოსექსუალები ვერ აკონტროლებენ თავიანთ სექსუალურ ორიენტაციას.  „გენდერული პანიკის თეორია“ ნაწილობრივ ამ მიგნებასაც ხსნის: თუ ჰომოფობია მამაკაცობასთან დაკავშირებული სტატუსის და პრივილეგიების დაკარგვის შიშია, ეს შიში გაიზრდება თუ საფრთხის შემცველი ობიექტი (ამ შემთხვევაში ჰომოსექსუალობა) აღიქმება როგორც თანდაყოლილი და უცვლელი. როდესაც ჰომოსექსუალობა აღიქმება როგორც თანდაყოლილი, ჰომოსექსუალები შესაძლებელი აღქმულნი იქვნენ როგორც „ბუნების შეცდომები“, რომელთა „გამოსწორება“ შეუძლებელია და რომლების მხოლოდ ზიზღს იმსახურებენ (Douglas, 2002).

როგორც ვნახეთ, „გენდერული პანკის თეორია“ კვლევის ზოგიერთი შედეგის დამაჯერებელ ახსნას გვთავ აზობს. თუმცა, თუ გაქვთ განსხვავებული მოსაზრება გაგვიზიარეთ Facebook გვერდზე.

შემდეგი ბლოგის თემა იქნება ჰომოფობიას და რელიგიურობას შორის კავშირის გამოკვლევა.