ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს თუნდა ხვადია
საქართველოში, ტრადიციულად, ოჯახში ვაჟი რჩება და მოხუცებულ მშობლებზე ზრუნვა მის პასუხისმგებლობად მიიჩნევა. შესაბამისად, მშობლები საკუთრებას ბიჭ შვილებს გადასცემენ. ეს კი ეკონომიკურ რესურსებზე ქალთა ხელმისაწვდომობას ზღუდავს. კავკასიის ბარომეტრის ახალი მონაცემები აჩვენებს, რომ იმის მიუხედავად, თუ რას ფიქრობს ხალხი იმაზე, ვინ უნდა იზრუნოს მშობლებზე სიბერეში: ვაჟმა, ქალიშვილმა თუ ორივემ თანაბრად, ბევრი ფიქრობს, რომ მემკვიდრეობა მაინც ვაჟმა უნდა მიიღოს.
მონაცემები აჩვენებს, რომ ხალხი უფრო იმ აზრისკენ იხრება, რომ სახლი ვაჟებსა და ქალიშვილებს შორის ან თანაბრად გაანაწილოს, ან მხოლოდ ვაჟს გადასცეს. ქალიშვილები იშვიათად აღიქმებიან ქონების მთავარ მემკვიდრეებად. მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარი (52%) მიიჩნევს, რომ ბინა ორივე ბავშვს თანაბრად უნდა მისცეს. ამავე დროს, მოსახლეობის თითქმის ნახევარი (47%) ფიქრობს, რომ ვაჟია მთავარი მემკვიდრე. მხოლოდ 1% მიიჩნევს, რომ მშობლების სახლი ქალიშვილს უნდა დარჩეს.
ამის საპირისპიროდ, ქართველებს სჯერათ, რომ როცა საქმე მშობლების მოვლას ეხება, მოვალეობები ორივე სქესის შვილმა უნდა გაინაწილოს. ქართველთა სამი მეოთხედი თვლის, რომ ორივე სქესის შვილმა თანაბრად უნდა იზრუნოს მშობლებზე, ხოლო 20% ფიქრობს, რომ ვაჟს მშობლების მიმართ უფრო მეტი ზრუნვა მოეთხოვება. მხოლოდ 6% მიიჩნევს, რომ ქალიშვილი უნდა იყოს მშობლების მთავარი მზრუნველი.
რესპონდენტების უმეტესობა (77%), ვინც ფიქრობს, რომ მშობლებზე ბიჭმა უნდა იზრუნოს, თვლის, რომ მემკვიდრეობა მას უნდა გადაეცეს. ერთი მეხუთედი (21%) თანაბარი განაწილების მომხრეა და მხოლოდ 1% თვლის, რომ ქონება ქალიშვილს უნდა გადასცეს. უმეტესობა (60%), ვინც ფიქრობს, რომ მშობლებზე ორივემ ერთნაირად უნდა იზრუნოს, მიიჩნევს, რომ ქონება თანაბრად უნდა განაწილდეს. მიუხედავად ამისა, 37% ფიქრობს, რომ მთავარი მემკვიდრე ვაჟი უნდა იყოს და მხოლოდ 1% - ქალიშვილი. უფრო მეტიც, 55%-ს მათგან, ვინც თვლის, რომ მშობლებზე ქალიშვილებმა უნდა იზრუნონ, მიაჩნია, რომ ქონება ბიჭს უნდა დარჩეს, ხოლო 40% ფიქრობს, რომ ის თანაბრად უნდა განაწილდეს. მნიშვნელოვანია, ამ რიცხვებს სიფრთხილით მოვეკიდოთ, რადგან მცირეა იმ რესპონდენტთა რაოდენობა, ვინც განაცხადა, რომ მშობლებზე სიბერეში ქალიშვილებმა უნდა იზრუნონ.
შენიშვნა: პასუხის ვარიანტები „არ ვიცი“ და „უარი პასუხზე“ ანალიზიდან ამოღებულია. საერთო ჯამში, პასუხის ეს ვარიანტები 2%-ზე ნაკლებმა დაასახელა. კითხვა „როდესაც ოჯახში გოგო და ბიჭი იზრდება და ოჯახს მხოლოდ ერთი საცხოვრებელი ბინა აქვს, როგორ ფიქრობთ, ვის საკუთრებაში უნდა გადავიდეს ეს ბინა - გოგოსი თუ ბიჭის?“ შემოკლდა შემდეგნაირად: „თქვენი აზრით, ვის საკუთრებაში უნდა გადავიდეს ბინა?
დამატებითი ანალიზი აჩვენებს, რომ კაცებთან შედარებით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ქალებმა აღნიშნონ, რომ კერძო საკუთრება ბიჭებს უნდა დარჩეთ. თბილისის მაცხოვრებლები ნაკლებად აღნიშნავენ იმას, რომ მემკვიდრეობა ბიჭს უნდა დარჩეს, ვიდრე სოფლის მაცხოვრებლები. ვინც თბილისში ცხოვრობს, უფრო მეტად ამბობს, რომ მემკვიდრეობა შვილებზე თანაბრად უნდა განაწილდეს. ისინი, ვისაც საშუალო ან დაბალი განათლება აქვს, უფრო მეტი ალბათობით ამბობენ, რომ მემკვიდრეობა ვაჟმა უნდა მიიღოს, ვიდრე ისინი, ვისაც უმაღლესი განათლება აქვს. ისინი, ასევე, ნაკლებად ამბობენ, რომ მემკვიდრეობა თანაბრად უნდა განაწილდეს შვილებზე.
<
შენიშვნა: ზემოთ მოცემულ გრაფიკზე, თითოეული ცვლადის საბაზო კატეგორიები შემდეგია: კაცი, 18-35 წლის ასაკობრივ ჯგუფში, თანაბრად უნდა იზრუნოს, სოფლის მაცხოვრებელი, ეთნიკური ქართველი და უმაღლესი განათლების მქონე. პასუხის ვარიანტები „არ ვიცი“, „უარი პასუხზე“ და „სხვა“ ანალიზში არ შედის.
მონაცემები გვიჩვენებს, რომ ადამიანები შვილებს შორის მემკვიდრეობის თანაბარ განაწილებას ემხრობიან, ან მის გადაცემას მხოლოდ ვაჟისთვის. უმეტესობა თვლის, რომ ყველა შვილმა თანაბრად უნდა იზრუნოს მშობლებზე, მიუხედავად მათი სქესისა. ეს ყველაფერი იმას აჩვენებს, რომ საქართველოში გენდერული თანასწორობა მემკვიდრეობის მიღების დროს ჯერ კიდევ არ არის.
შენიშვნა: ზემოთ მოცემულ ანალიზში გამოყენებულია მულტინომინალური ლოგისიტიკური რეგრესიული ანალიზი, სადაც დამოკიდებული ცვლადია პასუხი კითხვაზე „ვის საკუთრებაში უნდა გადავიდეს ბინა: ბიჭის თუ გოგოსი?“ დამოუკიდებელი ცვლადია სქესი, ასაკობრივი ჯგუფი, ეთნიკურობა, დასახლების ტიპი, განათლება და კონსერვატულობის ინდექსი. ამ ბლოგში გამოყენებული მონაცემები ხელმისაწვდომია აქ. რეპლიკაციის კოდის კი - აქ.
უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევა: რა იცის და რა დამოკიდებულება აქვს ხალხს საქართველოში ამ პროცესის შესახებ
საკონსტიტუციო ცვლილებებისა და საქართველოს ორგანულ კანონში შესული ცვლილებების შედეგად, უზენაეს სასამართლოში მოსამართლეთა მინიმალური რაოდენობა 28-მდე გაიზარდა. გარდა ამისა, მოსამართლეობის 10-წლიანი ვადა უვადო დანიშვნის წესით შეიცვალა და პარლამენტის წინაშე მოსამართლეობის კანდიდატების ნომინირების უფლება იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს გადაეცა. შესაბამისად, იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევის პროცესი დაიწყო და 2019 წლის სექტემბრის დასაწყისში გამოაქვეყნა იმ 20 კანდიდატის სია, რომელიც პარლამენტს წარუდგინეს დასამტკიცებლად. კანდიდატებთან გასაუბრება პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა. შერჩევის პროცესი ქართულმა მედიამ საკმაოდ ფართოდ გააშუქა.
მოსამართლეთა კანდიდატების შერჩევის პროცესს კრიტიკა მოჰყვა იმის მიუხედავად, რომ დადებითი შეფასება დაიმსახურა გასაუბრებების საჯაროობამ. ეუთომ/ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისმა შერჩევის პროცესი შემდეგნაირად შეაფასა: „საქართველოში უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა ნომინირებისა და დანიშვნის პროცესის გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება არ იყო შესაბამისად უზრუნველყოფილი, მიუხედავად სასამართლო სისტემისადმი საზოგადოებრივი ნდობის გასამყარებლად გატარებული გარკვეული დადებითი ზომებისა.“ კოალიციამ დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის ასევე გააკრიტიკა პროცესი და საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც შესაძლებელს ხდიდა სიის იმგვარად ფორმირებას, „რომელიც ძირითადად სასამართლოში არსებული გავლენიანი ჯგუფისა და ხელისუფლების ინტერესებში შედიოდა.“
რა იცის საზოგადოებამ ამ პროცესის შესახებ საქართველოში, როგორია მათი დამოკიდებულება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატებისა და სასამართლო სისტემის ინსტიტუტების შესახებ? 2019 წლის 5-დან 11 სექტემბრამდე ჩატარებული სატელეფონო კვლევის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობა გაყოფილია სასამართლო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის კუთხით, დიდ ნაწილს არ სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევის პროცესის შესახებ, არ ენდობა მას და ასევე უმეტესად არ სმენია შერჩეული კანდიდატების შესახებ.
საზოგადოება გაყოფილია ნდობის კუთხით იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს, უზენაესი სასამართლოსა და ზოგადად სასამართლო სისტემის მიმართ. მათ პასუხებში მსგავსი ტენდენცია შეინიშნება. მოსახლეობის მსგავსი წილი (46-47%) ენდობა მათ, ხოლო 42-47% ამ ინსტიტუტებსა და სისტემას არ ენდობა.
საქართველოში საზოგადოება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის საკითხშიც გაყოფილია. მოსახლეობის უმრავლესობას (54%) სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევის შესახებ. თუმცა, მათი დამოკიდებულება უარყოფითისკენ იხრება. მათი ნახევარზე მეტი (53%), ვისაც სმენია მოსამართლეთა შერჩევის შესახებ, ამ პროცესს არ ენდობა. ამის მსგავსად, მათი თითქმის ნახევარი (48%), ვისაც სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატთა შერჩევის შესახებ, ამბობს, რომ აღნიშნული პროცესი მიუკერძოებლად არ წარიმართა.
სატელეფონო გამოკითხვაში რესპონდენტებს სთხოვეს, გაეზიარებინათ პირველი ასოციაცია, რაც ახსენდებოდათ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესთან დაკავშირებით. საინტერესოა, რომ უმრავლესობამ (64%) არანაირი ასოციაცია არ დაასახელა - კითხვაზე მათი პასუხი იყო „არ ვიცი“. დასახელებულ პასუხებში ფიგურირებდა როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი და ნეიტრალური ასოციაციები. თუმცა, უარყოფითი ასოციაციები სჭარბობდა. საერთო ჯამში, რესპონდენტთა 3%-მა დაასახელა დადებითი ასოციაცია, 20%-მა - უარყოფითი, ხოლო პასუხების 10% ნეიტრალური იყო. სამი ყველაზე ხშირად დასახელებული ასოციაცია იყო: „მოსამართლეები უვადოდ არ უნდა ინიშნებოდნენ“ (6%), „დაუცველობა“ (3%) და „უნდობლობა“ (2%). დადებით ასოციაციებს შორის იყო „იმედი“ (1%), „პროცესი კარგი მიმართულებით მიდის“ (0.6%) და „სამართლიანი სასამართლო“ (0.2%). უარყოფით ასოციაციებად, მათ შორის, დასახელდა: „უარყოფითი დამოკიდებულება“ (2%), „უსამართლობა“ (1%), „კლანი“ (1%).
შერჩევის ხანგრძლივი პროცესის შემდეგ, იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ შეარჩია 20 კანდიდატი პარლამენტში წარსადგენად. სატელეფონო გამოკითხვაში რესპონდენტებს თითოეულ კანდიდატზე ჰკითხეს, მათი აზრით, უნდა დაინიშნოს თუ არა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ. საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობას (60%-ზე მეტს კანდიდატების უმეტესობის შემთხვევაში) არ სმენია ამ ადამიანების შესახებ. სამი კანდიდატი, რომლის შემთხვევაშიც მოსახლეობის 10% ან მეტი ამბობს, რომ უნდა დაინიშნოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ, არის: საქართველოს მთავარი პროკურორი შალვა თადუმაძე (14%), იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანი გიორგი მიქაუტაძე (13%) და თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე შოთა გეწაძე (10%).
საქართველოს სრულწლოვანი ქართულენოვანი მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეხუთედი (19%) ამბობს, რომ უზენაეს სასამართლოში ამ 20 კანდიდატის დანიშვნით საქართველოში მართლმსაჯულება გაუმჯობესდება. მოსახლეობის იგივე წილის (19%) თქმით, საქართველოში მართლმსაჯულება გაუარესდება და ერთ მესამედზე ნაკლები (29%) მიიჩნევს, რომ მართლმსაჯულება ისეთივე დარჩება, როგორიც ამჟამადაა.
შერჩევის პროცესის შესახებ ინფორმირებულობისა და მის მიმართ დამოკიდებულების გათვალისწინებით, გასაკვირი არ არის, რომ საქართველოს ქართულენოვანი სრულწლოვანი მოსახლეობის მხოლოდ 1%-მა დაასახელა აღნიშნული პროცესი ზაფხულში მიმდინარე მოვლენებიდან ყველაზე მნიშვნელოვნად. ხუთი ყველაზე ხშირად დასახელებული მოვლენა იყო:
მოსახლეობის დაახლოებით მეოთხედმა ზაფხულში განვითარებული ვერცერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა ვერ დაასახელა, არჩია, ეთქვა „არ ვიცი“ ან საერთოდ უარი განეცხადებინა პასუხზე. რესპონდენტებმა ამ კითხვას არარელევანტური პასუხებიც გასცეს, მაგალითად, „კარგი ამინდები“ ან „უწყლობა/უდენობა“ და ა.შ.
ამრიგად, საქართველოს მოსახლეობა მეტ-ნაკლებად თანაბრადაა გაყოფილი მათ შორის, ვინც ენდობა ან არ ენდობა სასამართლო ინსტიტუტებს. მოსახლეობის ნახევარზე მეტს სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესის შესახებ. თუმცა, მცირე ნაწილი ასახელებს ამას ზაფხულში განვითარებულ მნიშვნელოვან მოვლენათა შორის. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესის მიმართ მათი დამოკიდებულება, ვისაც სმენია ამ პროცესის შესახებ, უარყოფითისკენ იხრება. მოსახლეობას უჭირს კონკრეტული კანდიდატების შემთხვევაში იმის თქმა, უნდა დაინიშნონ თუ არა ისინი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ და მოსახლეობის უმრავლესობა ამბობს, რომ არ სმენია ამ ადამიანების შესახებ ან არ იცის, უნდა დაინიშნონ ისინი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებად თუ არა.
შენიშვნა: ეს სტატია შექმნილია ევროკავშირის მხარდაჭერით. მასში წარმოდგენილი ინფორმაცია სატელეფონო გამოკითხვას ეფუძნება. ტექსტის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია „CRRC-საქართველო“, „ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი“ (EMC), „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ (IDFI). სტატიაში არსებული მოსაზრებები შესაძლოა, არ ასახავდეს ევროკავშირის შეხედულებებს.
უზენაეს სასამართლოში მოსამართლეთა კანდიდატების შერჩევის პროცესის შესახებ საქართველოს მოსახლეობის ცოდნისა და დამოკიდებულების დასადგენად „CRRC-საქართველომ“ 2019 წლის 5-11 სექტემბერს ჩაატარა სატელეფონო გამოკითხვა. გამოკითხვა ჩატარდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის „სასამართლო რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერა“ ფარგლებში. გამოიკითხა 867 მოქალაქე; მონაცემები საქართველოს სრულწლოვანი ქართულენოვანი მოსახლეობის წარმომადგენლობითია; ცდომილების ზღვარი საშუალოდ 2.2%-ის ტოლია.
მოსამართლეთა კანდიდატების შერჩევის პროცესს კრიტიკა მოჰყვა იმის მიუხედავად, რომ დადებითი შეფასება დაიმსახურა გასაუბრებების საჯაროობამ. ეუთომ/ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისმა შერჩევის პროცესი შემდეგნაირად შეაფასა: „საქართველოში უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა ნომინირებისა და დანიშვნის პროცესის გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება არ იყო შესაბამისად უზრუნველყოფილი, მიუხედავად სასამართლო სისტემისადმი საზოგადოებრივი ნდობის გასამყარებლად გატარებული გარკვეული დადებითი ზომებისა.“ კოალიციამ დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის ასევე გააკრიტიკა პროცესი და საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც შესაძლებელს ხდიდა სიის იმგვარად ფორმირებას, „რომელიც ძირითადად სასამართლოში არსებული გავლენიანი ჯგუფისა და ხელისუფლების ინტერესებში შედიოდა.“
რა იცის საზოგადოებამ ამ პროცესის შესახებ საქართველოში, როგორია მათი დამოკიდებულება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატებისა და სასამართლო სისტემის ინსტიტუტების შესახებ? 2019 წლის 5-დან 11 სექტემბრამდე ჩატარებული სატელეფონო კვლევის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობა გაყოფილია სასამართლო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის კუთხით, დიდ ნაწილს არ სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევის პროცესის შესახებ, არ ენდობა მას და ასევე უმეტესად არ სმენია შერჩეული კანდიდატების შესახებ.
საზოგადოება გაყოფილია ნდობის კუთხით იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს, უზენაესი სასამართლოსა და ზოგადად სასამართლო სისტემის მიმართ. მათ პასუხებში მსგავსი ტენდენცია შეინიშნება. მოსახლეობის მსგავსი წილი (46-47%) ენდობა მათ, ხოლო 42-47% ამ ინსტიტუტებსა და სისტემას არ ენდობა.
საქართველოში საზოგადოება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის საკითხშიც გაყოფილია. მოსახლეობის უმრავლესობას (54%) სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევის შესახებ. თუმცა, მათი დამოკიდებულება უარყოფითისკენ იხრება. მათი ნახევარზე მეტი (53%), ვისაც სმენია მოსამართლეთა შერჩევის შესახებ, ამ პროცესს არ ენდობა. ამის მსგავსად, მათი თითქმის ნახევარი (48%), ვისაც სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატთა შერჩევის შესახებ, ამბობს, რომ აღნიშნული პროცესი მიუკერძოებლად არ წარიმართა.
სატელეფონო გამოკითხვაში რესპონდენტებს სთხოვეს, გაეზიარებინათ პირველი ასოციაცია, რაც ახსენდებოდათ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესთან დაკავშირებით. საინტერესოა, რომ უმრავლესობამ (64%) არანაირი ასოციაცია არ დაასახელა - კითხვაზე მათი პასუხი იყო „არ ვიცი“. დასახელებულ პასუხებში ფიგურირებდა როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი და ნეიტრალური ასოციაციები. თუმცა, უარყოფითი ასოციაციები სჭარბობდა. საერთო ჯამში, რესპონდენტთა 3%-მა დაასახელა დადებითი ასოციაცია, 20%-მა - უარყოფითი, ხოლო პასუხების 10% ნეიტრალური იყო. სამი ყველაზე ხშირად დასახელებული ასოციაცია იყო: „მოსამართლეები უვადოდ არ უნდა ინიშნებოდნენ“ (6%), „დაუცველობა“ (3%) და „უნდობლობა“ (2%). დადებით ასოციაციებს შორის იყო „იმედი“ (1%), „პროცესი კარგი მიმართულებით მიდის“ (0.6%) და „სამართლიანი სასამართლო“ (0.2%). უარყოფით ასოციაციებად, მათ შორის, დასახელდა: „უარყოფითი დამოკიდებულება“ (2%), „უსამართლობა“ (1%), „კლანი“ (1%).
შერჩევის ხანგრძლივი პროცესის შემდეგ, იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ შეარჩია 20 კანდიდატი პარლამენტში წარსადგენად. სატელეფონო გამოკითხვაში რესპონდენტებს თითოეულ კანდიდატზე ჰკითხეს, მათი აზრით, უნდა დაინიშნოს თუ არა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ. საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობას (60%-ზე მეტს კანდიდატების უმეტესობის შემთხვევაში) არ სმენია ამ ადამიანების შესახებ. სამი კანდიდატი, რომლის შემთხვევაშიც მოსახლეობის 10% ან მეტი ამბობს, რომ უნდა დაინიშნოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ, არის: საქართველოს მთავარი პროკურორი შალვა თადუმაძე (14%), იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანი გიორგი მიქაუტაძე (13%) და თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე შოთა გეწაძე (10%).
საქართველოს სრულწლოვანი ქართულენოვანი მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეხუთედი (19%) ამბობს, რომ უზენაეს სასამართლოში ამ 20 კანდიდატის დანიშვნით საქართველოში მართლმსაჯულება გაუმჯობესდება. მოსახლეობის იგივე წილის (19%) თქმით, საქართველოში მართლმსაჯულება გაუარესდება და ერთ მესამედზე ნაკლები (29%) მიიჩნევს, რომ მართლმსაჯულება ისეთივე დარჩება, როგორიც ამჟამადაა.
შერჩევის პროცესის შესახებ ინფორმირებულობისა და მის მიმართ დამოკიდებულების გათვალისწინებით, გასაკვირი არ არის, რომ საქართველოს ქართულენოვანი სრულწლოვანი მოსახლეობის მხოლოდ 1%-მა დაასახელა აღნიშნული პროცესი ზაფხულში მიმდინარე მოვლენებიდან ყველაზე მნიშვნელოვნად. ხუთი ყველაზე ხშირად დასახელებული მოვლენა იყო:
- ლარის გაუფასურება,
- 20 ივნისის საპროტესტო აქციის დაშლა,
- საქართველოსა და სამაჩაბლოს გამყოფი ხაზის გადმოწევა,
- საპროტესტო აქციები „სირცხვილია“ და
- გავრილოვის ვიზიტი საქართველოს პარლამენტში.
მოსახლეობის დაახლოებით მეოთხედმა ზაფხულში განვითარებული ვერცერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა ვერ დაასახელა, არჩია, ეთქვა „არ ვიცი“ ან საერთოდ უარი განეცხადებინა პასუხზე. რესპონდენტებმა ამ კითხვას არარელევანტური პასუხებიც გასცეს, მაგალითად, „კარგი ამინდები“ ან „უწყლობა/უდენობა“ და ა.შ.
ამრიგად, საქართველოს მოსახლეობა მეტ-ნაკლებად თანაბრადაა გაყოფილი მათ შორის, ვინც ენდობა ან არ ენდობა სასამართლო ინსტიტუტებს. მოსახლეობის ნახევარზე მეტს სმენია უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესის შესახებ. თუმცა, მცირე ნაწილი ასახელებს ამას ზაფხულში განვითარებულ მნიშვნელოვან მოვლენათა შორის. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევის პროცესის მიმართ მათი დამოკიდებულება, ვისაც სმენია ამ პროცესის შესახებ, უარყოფითისკენ იხრება. მოსახლეობას უჭირს კონკრეტული კანდიდატების შემთხვევაში იმის თქმა, უნდა დაინიშნონ თუ არა ისინი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ და მოსახლეობის უმრავლესობა ამბობს, რომ არ სმენია ამ ადამიანების შესახებ ან არ იცის, უნდა დაინიშნონ ისინი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებად თუ არა.
შენიშვნა: ეს სტატია შექმნილია ევროკავშირის მხარდაჭერით. მასში წარმოდგენილი ინფორმაცია სატელეფონო გამოკითხვას ეფუძნება. ტექსტის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია „CRRC-საქართველო“, „ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი“ (EMC), „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ (IDFI). სტატიაში არსებული მოსაზრებები შესაძლოა, არ ასახავდეს ევროკავშირის შეხედულებებს.
უზენაეს სასამართლოში მოსამართლეთა კანდიდატების შერჩევის პროცესის შესახებ საქართველოს მოსახლეობის ცოდნისა და დამოკიდებულების დასადგენად „CRRC-საქართველომ“ 2019 წლის 5-11 სექტემბერს ჩაატარა სატელეფონო გამოკითხვა. გამოკითხვა ჩატარდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის „სასამართლო რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერა“ ფარგლებში. გამოიკითხა 867 მოქალაქე; მონაცემები საქართველოს სრულწლოვანი ქართულენოვანი მოსახლეობის წარმომადგენლობითია; ცდომილების ზღვარი საშუალოდ 2.2%-ის ტოლია.
ანტიდასავლური დისკურსის ბარომეტრი: რა თემებზე საუბრობენ ქართულენოვან რადიკალურ მემარჯვენე „ფეისბუქის“ გვერდებზე?
„CRRC-საქართველომ“ „აღმოსავლეთ-დასავლეთის“ მენეჯმენტის ინსტიტუტის „აქსესის“ პროგრამის ფარგლებში, ანტიდასავლური დისკურსის ბარომეტრი შექმნა. ვებსაიტზე წარმოდგენილია, თუ რა საკითებს განიხილავენ ქართულ ენაზე არსებული და ჩვენთვის ცნობილი ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროები 2015 წლიდან.
გარდა ამისა, პორტალზე მონაცემთა გაანალიზების სხვა საშუალებებიცაა წარმოდგენილი. „პოსტების“ გვერდზე მოცემულია გვერდების მიერ სოციალურ მედიაში განთავსებული შეტყობინებები, ასევე - მოწონებების, კომენტარებისა და გაზიარების რაოდენობები. აქვეა მონაცემები ქსელებს შორის ინფორმაციის გაცვლის, კვირის დღეებისა და საათობრივი აქტიურობის შესახებ.
„ტექსტის“ მენიუ მომხმარებელს საშუალებას აძლევს, შეაფასოს რუსეთთან და დასავლეთთან დაკავშირებული სხვადასხვა სიტყვისა და სიტყვათა კომბინაციის (ბიგრამების) მოხსენიების სიხშირე.
ვებსაიტი ამჟამად მხოლოდ ქართულადაა ხელმისაწვდომი. თუმცა, „CRRC-საქართველოს“ ბლოგზე მომდევნო თვეების განმავლობაში განთავსდება სიახლეები მონაცემთა ანალიზის შედეგების შესახებ. იმავე პროექტის ფარგლებში გამოქვეყნებული ანგარიშის სანახავად დააჭირეთ აქ, კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით გამოქვეყნებული სტატია იხილეთ ამ ბმულზე.
პორტალს რამდენიმე განსხვავებული ფუნქცია გააჩნია. აქ წარმოდგენილია თემატური მოდელირებით გამოკვეთილი საკითხები, რომლებზეც შესწავლილი გვერდები წლების განმავლობაში საუბრობენ. ეს თემები ასევე გაანალიზებულია ანტიდასავლური პროპაგანდის ცალკეული წყაროების მიხედვით. ამასთან, ვებსაიტის თავფურცელზე მოცემულია ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ (დადებითად ან უარყოფითად) საუბრობენ სხვადასხვა ჯგუფები დასავლეთისა და რუსეთის შესახებ.
გარდა ამისა, პორტალზე მონაცემთა გაანალიზების სხვა საშუალებებიცაა წარმოდგენილი. „პოსტების“ გვერდზე მოცემულია გვერდების მიერ სოციალურ მედიაში განთავსებული შეტყობინებები, ასევე - მოწონებების, კომენტარებისა და გაზიარების რაოდენობები. აქვეა მონაცემები ქსელებს შორის ინფორმაციის გაცვლის, კვირის დღეებისა და საათობრივი აქტიურობის შესახებ.
„ტექსტის“ მენიუ მომხმარებელს საშუალებას აძლევს, შეაფასოს რუსეთთან და დასავლეთთან დაკავშირებული სხვადასხვა სიტყვისა და სიტყვათა კომბინაციის (ბიგრამების) მოხსენიების სიხშირე.
ვებსაიტი ამჟამად მხოლოდ ქართულადაა ხელმისაწვდომი. თუმცა, „CRRC-საქართველოს“ ბლოგზე მომდევნო თვეების განმავლობაში განთავსდება სიახლეები მონაცემთა ანალიზის შედეგების შესახებ. იმავე პროექტის ფარგლებში გამოქვეყნებული ანგარიშის სანახავად დააჭირეთ აქ, კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით გამოქვეყნებული სტატია იხილეთ ამ ბმულზე.
მკვლელობა ხორავას ქუჩაზე: მოსახლეობის ცოდნა და დამოკიდებულება სასამართლოს გადაწყვეტილების მიმართ
2017 წლის დეკემბერში თბილისში ხორავას ქუჩაზე ორი სკოლის მოსწავლე მოკლეს. 2018 წლის 31 მაისს თბილისის საქალაქო სასამართლომ ამ საქმეზე გადაწყვეტილება გამოიტანა. აღნიშნულ გადაწყვეტილებას საპროტესტო აქციები მოჰყვა, რომელსაც ერთ-ერთი მოკლული მოსწავლის მამა, ზაზა სარალიძე ჩაუდგა სათავეში.
სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ საქართველოს მოსახლეობის ცოდნისა და დამოკიდებულების დასადგენად CRRC-საქართველომ 2018 წლის 19-26 ივნისს ჩაატარა სატელეფონო გამოკითხვა. გამოკითხვა ჩატარდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის „სასამართლო რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერა“ ფარგლებში და გამოიკითხა საქართველოს სრულწლოვანი 1005 მოქალაქე. მონაცემები საქართველოს მოსახლეობის წარმომადგენლობითია. ცდომილების ზღვარი საშუალოდ 2.8 %-ის ტოლია.
საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას (96%) სმენია ხორავას ქუჩაზე მომხდარი მკვლელობის შესახებ. თუმცა, მათგან მხოლოდ 17%-მა იცოდა ზუსტად, თუ რა გადაწყვეტილება მიიღო სასამართლომ აღნიშნულ საქმეზე - მოსამართლემ ერთ-ერთ ბრალდებულს მკვლელობისთვის, ხოლო მეორე ბრალდებულს მკვლელობის მცდელობისთვის შეუფარდა სასჯელი. საქართველოში მცხოვრებთა უმრავლესობამ (61%) არ იცოდა, რა გადაწყვიტა სასამართლომ. დანარჩენებს კი არაზუსტი ან ნაწილობრივი ინფორმაცია ჰქონდათ სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე. მაგალითად, მოსახლეობის 9%-მა განაცხადა, რომ სასამართლომ ერთი ბრალდებული გაამართლა, მეორეს კი მკვლელობისთვის შეუფარდა ციხის სასჯელი. 5%-მა უპასუხა, რომ სასამართლომ ორივე ბრალდებული გაამართლა, ხოლო 2%-ის თქმით, მოსამართლემ ორივე ბრალდებულს მკვლელობისთვის შეუფარდა სასჯელი. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ თბილისის მაცხოვრებლები შედარებით უფრო მეტად იყვნენ ინფორმირებულნი ხორავას ქუჩის საქმეზე სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ, ვიდრე საქართველოს სხვა დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა (7-10%-იანი განსხვავება).
გამოკითხვის დროს მათ, ვინც თქვა, რომ იცოდა ხორავას ქუჩის საქმეზე სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ, სთხოვეს შეეფასებინათ, სამართლიანი იყო თუ არა ეს გადაწყვეტილება. მხოლოდ 8%-მა უპასუხა, რომ გადაწყვეტილება სამართლიანი იყო. უმრავლესობის (77%) თქმით, სასამართლოს გადაწყვეტილება უსამართლო იყო და ამის განმაპირობებელ ფაქტორებად ყველაზე ხშირად დაასახელეს შემდეგი:
მათი 3%, ვინც სასამართლოს გადაწყვეტილებას უსამართლოდ აფასებს, მიიჩნევს, რომ უსამართლო გადაწყვეტილება ზოგადად ქვეყანაში არსებულმა უსამართლობამ განაპირობა. თბილისში სასამართლოს გადაწყვეტილება ოდნავ უფრო სამართლიანადაა შეფასებული, ვიდრე თბილისს გარეთ (5-7%-იანი სხვაობა).
კითხვაზე: „თქვენი აზრით, რომელ მათგანზე აგებს პასუხს სასამართლო, რომელზე პროკურატურა, რომელზე შინაგან საქმეთა სამინისტრო და რომელზე - სხვა ორგანოები?“, 7%-მა უპასუხა, რომ სასამართლო პასუხისმგებელია მტკიცებულებების შეგროვებაზე ბრალდებულის დანაშაულის დამტკიცების მიზნით. 12%-მა განაცხადა, რომ სასამართლოს მოვალეობაა მტკიცებულებების შეგროვება ბრალდებულის უდანაშაულობის დამტკიცების მიზნით. მტკიცებულებების შეგროვების შესახებ ცოდნის შეფასების კითხვებზე მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა უპასუხა „არ ვიცი“ (33% და 38%).
ზაზა სარალიძის მიერ ორგანიზებულ საპროტესტო აქციებს სახელმწიფოს მხრიდან ორი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი მოჰყვა: თანამდებობა დატოვა მთავარმა პროკურორმა ირაკლი შოთაძემ და საქმის საგამოძიებო პროცესის შესწავლის მიზნით საქართველოს პარლამენტში შეიქმნა დროებითი საგამოძიებო კომისია. საქართველოს მოსახლეობის 50% ემხრობა, თითქმის მეხუთედი (19%) კი არ ემხრობა მთავარი პროკურორის, ირაკლი შოთაძის გადაწყვეტილებას გადადგომის შესახებ. 30%-ს გაუჭირდა შოთაძის გადაწყვეტილების შეფასება. რაც შეეხება საპარლამენტო კომისიას, მოსახლეობის იმ ნაწილს, რომელსაც სმენია ხორავას ქუჩის მკვლელობის შესახებ, განსხვავებული მოსაზრებები აქვთ დროებით კომისიასთან დაკავშირებით. 28% მიიჩნევს, რომ კომისია შეძლებს სიმართლის დადგენას, 32%-ის აზრით კი კომისია ამას ვერ შეძლებს. მოსახლეობის დაახლოებით მესამედს (33%) უჭირს იმის შეფასება, შეძლებს თუ არა კომისია სიმართლის დადგენას, ხოლო 7%-ს საერთოდ არ სმენია დროებითი საგამოძიებო კომისიის შექმნის შესახებ.
საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას სმენია ხორავას ქუჩაზე მომხდარი მკვლელობის შესახებ. თუმცა, მათ ნაკლებად აქვთ ინფორმაცია სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე. მიუხედავად ამისა, მოსახლეობის დიდი ნაწილი ამ გადაწყვეტილებას უსამართლოდ მიიჩნევს და უსამართლო გადაწყვეტილებაზე ყველაზე მეტ პასუხისმგებლობას პროკურატურას აკისრებს. სახელმწიფოს მხრიდან მკვლელობაზე რეაგირებას - მთავარი პროკურორის გადადგომასა და საპარლამენტო კომისიის ჩამოყალიბებას - ძირითადად მხარს უჭერენ ისინი, ვისაც აღნიშნულის შესახებ ინფორმაცია აქვს. თუმცა, ამ საკითხთან დაკავშირებით გამოკვეთილი პოზიცია ბევრს არ ჰქონდა.
ეს სტატია შექმნილია ევროკავშირის მხარდაჭერით. სტატიაში წარმოდგენილი ინფორმაცია სატელეფონო გამოკითხვას ეფუძნება. მის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია CRRC-საქართველო, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC), ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) და არ ნიშნავს, რომ იგი ასახავს ევროკავშირის შეხედულებებს.
სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ საქართველოს მოსახლეობის ცოდნისა და დამოკიდებულების დასადგენად CRRC-საქართველომ 2018 წლის 19-26 ივნისს ჩაატარა სატელეფონო გამოკითხვა. გამოკითხვა ჩატარდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის „სასამართლო რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერა“ ფარგლებში და გამოიკითხა საქართველოს სრულწლოვანი 1005 მოქალაქე. მონაცემები საქართველოს მოსახლეობის წარმომადგენლობითია. ცდომილების ზღვარი საშუალოდ 2.8 %-ის ტოლია.
საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას (96%) სმენია ხორავას ქუჩაზე მომხდარი მკვლელობის შესახებ. თუმცა, მათგან მხოლოდ 17%-მა იცოდა ზუსტად, თუ რა გადაწყვეტილება მიიღო სასამართლომ აღნიშნულ საქმეზე - მოსამართლემ ერთ-ერთ ბრალდებულს მკვლელობისთვის, ხოლო მეორე ბრალდებულს მკვლელობის მცდელობისთვის შეუფარდა სასჯელი. საქართველოში მცხოვრებთა უმრავლესობამ (61%) არ იცოდა, რა გადაწყვიტა სასამართლომ. დანარჩენებს კი არაზუსტი ან ნაწილობრივი ინფორმაცია ჰქონდათ სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე. მაგალითად, მოსახლეობის 9%-მა განაცხადა, რომ სასამართლომ ერთი ბრალდებული გაამართლა, მეორეს კი მკვლელობისთვის შეუფარდა ციხის სასჯელი. 5%-მა უპასუხა, რომ სასამართლომ ორივე ბრალდებული გაამართლა, ხოლო 2%-ის თქმით, მოსამართლემ ორივე ბრალდებულს მკვლელობისთვის შეუფარდა სასჯელი. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ თბილისის მაცხოვრებლები შედარებით უფრო მეტად იყვნენ ინფორმირებულნი ხორავას ქუჩის საქმეზე სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ, ვიდრე საქართველოს სხვა დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა (7-10%-იანი განსხვავება).
- პროკურატურის მიერ გავლენიანი პირების ახლობლებისთვის ხელის დაფარება (28%);
- პროკურატურის მიერ საქმის უხარისხო, არაკვალიფიციური გამოძიება (8%);
- გავლენიანი პირების ახლობლებისთვის ხელის დაფარება (7%).
მათი 3%, ვინც სასამართლოს გადაწყვეტილებას უსამართლოდ აფასებს, მიიჩნევს, რომ უსამართლო გადაწყვეტილება ზოგადად ქვეყანაში არსებულმა უსამართლობამ განაპირობა. თბილისში სასამართლოს გადაწყვეტილება ოდნავ უფრო სამართლიანადაა შეფასებული, ვიდრე თბილისს გარეთ (5-7%-იანი სხვაობა).
კითხვაზე: „თქვენი აზრით, რომელ მათგანზე აგებს პასუხს სასამართლო, რომელზე პროკურატურა, რომელზე შინაგან საქმეთა სამინისტრო და რომელზე - სხვა ორგანოები?“, 7%-მა უპასუხა, რომ სასამართლო პასუხისმგებელია მტკიცებულებების შეგროვებაზე ბრალდებულის დანაშაულის დამტკიცების მიზნით. 12%-მა განაცხადა, რომ სასამართლოს მოვალეობაა მტკიცებულებების შეგროვება ბრალდებულის უდანაშაულობის დამტკიცების მიზნით. მტკიცებულებების შეგროვების შესახებ ცოდნის შეფასების კითხვებზე მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა უპასუხა „არ ვიცი“ (33% და 38%).
ზაზა სარალიძის მიერ ორგანიზებულ საპროტესტო აქციებს სახელმწიფოს მხრიდან ორი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი მოჰყვა: თანამდებობა დატოვა მთავარმა პროკურორმა ირაკლი შოთაძემ და საქმის საგამოძიებო პროცესის შესწავლის მიზნით საქართველოს პარლამენტში შეიქმნა დროებითი საგამოძიებო კომისია. საქართველოს მოსახლეობის 50% ემხრობა, თითქმის მეხუთედი (19%) კი არ ემხრობა მთავარი პროკურორის, ირაკლი შოთაძის გადაწყვეტილებას გადადგომის შესახებ. 30%-ს გაუჭირდა შოთაძის გადაწყვეტილების შეფასება. რაც შეეხება საპარლამენტო კომისიას, მოსახლეობის იმ ნაწილს, რომელსაც სმენია ხორავას ქუჩის მკვლელობის შესახებ, განსხვავებული მოსაზრებები აქვთ დროებით კომისიასთან დაკავშირებით. 28% მიიჩნევს, რომ კომისია შეძლებს სიმართლის დადგენას, 32%-ის აზრით კი კომისია ამას ვერ შეძლებს. მოსახლეობის დაახლოებით მესამედს (33%) უჭირს იმის შეფასება, შეძლებს თუ არა კომისია სიმართლის დადგენას, ხოლო 7%-ს საერთოდ არ სმენია დროებითი საგამოძიებო კომისიის შექმნის შესახებ.
ეს სტატია შექმნილია ევროკავშირის მხარდაჭერით. სტატიაში წარმოდგენილი ინფორმაცია სატელეფონო გამოკითხვას ეფუძნება. მის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია CRRC-საქართველო, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC), ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) და არ ნიშნავს, რომ იგი ასახავს ევროკავშირის შეხედულებებს.
იყო თუ არა მოსახლეობა ინფორმირებული საქართველოში მიმდინარე საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ?
ათთვიანი დისკუსიის შემდეგ, 2017 წლის 26 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტმა ქვეყნის კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილებები დაამტკიცა, ხოლო 13 ოქტომბერს პრეზიდენტის ვეტო დაძლია. განხილული ცვლილებები უმეტესად პრეზიდენტის არჩევის წესს, თვითმმართველობის პრინციპებს, ქორწინების განსაზღვრებას, სასოფლო-სამეურნეო მიწის უცხოელებზე მიყიდვას, მოსამართლეების მინიმალურ ასაკსა და ქვეყნის საგარეო პოლიტიკას ეხებოდა. ცვლილებების მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მოსალოდნელი იყო, რომ ამ საკითხის შესახებ ხალხი კარგად ინფორმირებული იქნებოდა. თუმცა, საჯარო შეხვედრებისა და მედიის ყურადღების მიუხედავად, CRRC/NDI-ის 2017 წლის ივნისის გამოკითხვის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობა კონსტიტუციის ცვლილების პროცესის მიმდინარეობის შესახებ ინფორმირებული არ იყო.
გამოკითხვა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის პროცესის დასრულებამდე ჩატარდა. შესაბამისად, კითხვა დაისვა იმის შესახებ, იცოდა თუ არა მოსახლეობამ სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის მიერ კონსტიტუციის სამუშაო ვერსიის შემუშავების შესახებ. მოსახლეობის 32%-მა მიუთითა, რომ ამ პროცესის შესახებ იცოდა, 60%-მა კი თქვა, რომ ამის შესახებ არ იცოდა. მათგან, ვინც ამ პროცესის შესახებ იცოდა, მხოლოდ 39%-მა თქვა, რომ საკმარისი ინფორმაცია ჰქონდა ცვლილებების შესახებ. უფრო მეტიც, მათგან, ვინც ცვლილებების პროცესის შესახებ იცოდა, მხოლოდ 6%-მა თქვა, რომ ცვლილებები სრულად ასახავს მოქალაქეების შეხედულებებს. ორმოცდაშვიდი პროცენტის აზრით კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილებები ნაწილობრივ ასახავს, ხოლო მესამედის (32%) აზრით, საერთოდ არ ასახავს მოსახლეობის შეხედულებებს.
ინფორმირებულობის თვალსაზრისით, დედაქალაქში მცხოვრებთ მეტი ინფორმაცია ჰქონდათ კონსტიტუციური ცვლილებების შესახებ თბილისს გარეთ მცხოვრებ მოსახლეობასთან შედარებით. აღსანიშნავია, რომ ეთნიკური უმცირესობებით მჭიდროდ დასახლებულ ადგილებში მცხოვრები ადამიანების მხოლოდ 13%-მა იცოდა საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ (დიაგრამა 1).
ახალგაზრდები და ასევე, განათლების შედარებით დაბალი დონის მქონე ინდივიდები ნაკლებად ინფორმირებულნი იყვნენ საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ. 18-დან 35 წლამდე ახალგაზრდების მხოლოდ 26%-მა მიუთითა, რომ იცოდა საკონსტიტუციო ცვლილებების პროცესის შესახებ მაშინ, როცა 36-დან 55 წლამდე მოსახლეობის 33%-მა, ხოლო 56 წელზე უფროსი მოსახლეობის 37%-მა თქვა იგივე. ამის მსგავსად, საშუალო ან უფრო დაბალი განათლების მქონე მოსახლეობის მხოლოდ 19%-მა იცოდა კონსტიტუციაში ცვლილებების შესახებ, საშუალო ტექნიკური განათლების მქონე ადამიანების 34%-თან და უმაღლესი განათლების მქონე 50%-თან შედარებით.
ასაკის და განათლების დონის მიხედვით განსხვავებების გარდა, ინდივიდებმა, რომლებიც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლო მდგომად სხვადასხვა პარტიებს ასახელებენ, განსხვავებული სიხშირით მიუთითეს, რომ იცოდნენ საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ. ისინი, ვინც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს მდგომ პარტიად ქართული ოცნება-დემოკრატიული მოძრაობა, პატრიოტთა ალიანსი და ბაქრაძე-უგულავა - ევროპული საქართველო დაასახელა, უფრო ინფორმირებულნი იყვნენ, ვიდრე ისინი, ვინც მიუთითა, რომ მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა ან ლეიბორისტული პარტია დგას. ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და ლეიბორისტული პარტიის მხარდამჭერები ყველაზე ნაკლებად იყვნენ ინფორმირებული კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის პროცესის შესახებ (დიაგრამა 2).
საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ ცოდნის დონე ამ ცვლილებების განსახილველი საჯარო შეხვედრების შემდეგაც კი დაბალი იყო. ახალგაზრდები, საშუალო ან უფრო დაბალი განათლების დონის მქონე პირები და თბილისს გარეთ მცხოვრები მოსახლეობა ნაკლებად ინფორმირებული იყო ამ პროცესის შესახებ, უფრო ხნიერ, უმაღლესი განათლების მქონე და დედაქალაქში მცხოვრებ პირებთან შედარებით.
ინფორმირებულობის დონე განსაკუთრებით დაბალი იყო ეთნიკური უმცირესობების დასახლებებში და ხალხში, ვინც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს მდგომ პარტიად ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა დაასახელა. რაც შეეხება ცვლილებების მიმართ დამოკიდებულებას, მათი უმრავლესობა, ვინც ცვლილებების შესახებ იცოდა, მიუთითებდა, რომ არ ჰქონდა საკმარისი ინფორმაცია პროცესის შესახებ და კონსტიტუციის სამუშაო ვერსია ნაწილობრივ ან საერთოდ არ ასახავდა მოქალაქეების შეხედულებებს.
ბლოგპოსტში გამოყენებული მონაცემები და სხვა გამოკითხვების მონაცემები ხელმისაწვდომია ჩვენს ონლაინ ანალიზის ვებგვერდზე.
გამოკითხვა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის პროცესის დასრულებამდე ჩატარდა. შესაბამისად, კითხვა დაისვა იმის შესახებ, იცოდა თუ არა მოსახლეობამ სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის მიერ კონსტიტუციის სამუშაო ვერსიის შემუშავების შესახებ. მოსახლეობის 32%-მა მიუთითა, რომ ამ პროცესის შესახებ იცოდა, 60%-მა კი თქვა, რომ ამის შესახებ არ იცოდა. მათგან, ვინც ამ პროცესის შესახებ იცოდა, მხოლოდ 39%-მა თქვა, რომ საკმარისი ინფორმაცია ჰქონდა ცვლილებების შესახებ. უფრო მეტიც, მათგან, ვინც ცვლილებების პროცესის შესახებ იცოდა, მხოლოდ 6%-მა თქვა, რომ ცვლილებები სრულად ასახავს მოქალაქეების შეხედულებებს. ორმოცდაშვიდი პროცენტის აზრით კონსტიტუციაში შესატანი ცვლილებები ნაწილობრივ ასახავს, ხოლო მესამედის (32%) აზრით, საერთოდ არ ასახავს მოსახლეობის შეხედულებებს.
ინფორმირებულობის თვალსაზრისით, დედაქალაქში მცხოვრებთ მეტი ინფორმაცია ჰქონდათ კონსტიტუციური ცვლილებების შესახებ თბილისს გარეთ მცხოვრებ მოსახლეობასთან შედარებით. აღსანიშნავია, რომ ეთნიკური უმცირესობებით მჭიდროდ დასახლებულ ადგილებში მცხოვრები ადამიანების მხოლოდ 13%-მა იცოდა საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ (დიაგრამა 1).
ახალგაზრდები და ასევე, განათლების შედარებით დაბალი დონის მქონე ინდივიდები ნაკლებად ინფორმირებულნი იყვნენ საკონსტიტუციო რეფორმის შესახებ. 18-დან 35 წლამდე ახალგაზრდების მხოლოდ 26%-მა მიუთითა, რომ იცოდა საკონსტიტუციო ცვლილებების პროცესის შესახებ მაშინ, როცა 36-დან 55 წლამდე მოსახლეობის 33%-მა, ხოლო 56 წელზე უფროსი მოსახლეობის 37%-მა თქვა იგივე. ამის მსგავსად, საშუალო ან უფრო დაბალი განათლების მქონე მოსახლეობის მხოლოდ 19%-მა იცოდა კონსტიტუციაში ცვლილებების შესახებ, საშუალო ტექნიკური განათლების მქონე ადამიანების 34%-თან და უმაღლესი განათლების მქონე 50%-თან შედარებით.
ასაკის და განათლების დონის მიხედვით განსხვავებების გარდა, ინდივიდებმა, რომლებიც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლო მდგომად სხვადასხვა პარტიებს ასახელებენ, განსხვავებული სიხშირით მიუთითეს, რომ იცოდნენ საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ. ისინი, ვინც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს მდგომ პარტიად ქართული ოცნება-დემოკრატიული მოძრაობა, პატრიოტთა ალიანსი და ბაქრაძე-უგულავა - ევროპული საქართველო დაასახელა, უფრო ინფორმირებულნი იყვნენ, ვიდრე ისინი, ვინც მიუთითა, რომ მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა ან ლეიბორისტული პარტია დგას. ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და ლეიბორისტული პარტიის მხარდამჭერები ყველაზე ნაკლებად იყვნენ ინფორმირებული კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის პროცესის შესახებ (დიაგრამა 2).
საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ ცოდნის დონე ამ ცვლილებების განსახილველი საჯარო შეხვედრების შემდეგაც კი დაბალი იყო. ახალგაზრდები, საშუალო ან უფრო დაბალი განათლების დონის მქონე პირები და თბილისს გარეთ მცხოვრები მოსახლეობა ნაკლებად ინფორმირებული იყო ამ პროცესის შესახებ, უფრო ხნიერ, უმაღლესი განათლების მქონე და დედაქალაქში მცხოვრებ პირებთან შედარებით.
ინფორმირებულობის დონე განსაკუთრებით დაბალი იყო ეთნიკური უმცირესობების დასახლებებში და ხალხში, ვინც მათ შეხედულებებთან ყველაზე ახლოს მდგომ პარტიად ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა დაასახელა. რაც შეეხება ცვლილებების მიმართ დამოკიდებულებას, მათი უმრავლესობა, ვინც ცვლილებების შესახებ იცოდა, მიუთითებდა, რომ არ ჰქონდა საკმარისი ინფორმაცია პროცესის შესახებ და კონსტიტუციის სამუშაო ვერსია ნაწილობრივ ან საერთოდ არ ასახავდა მოქალაქეების შეხედულებებს.
ბლოგპოსტში გამოყენებული მონაცემები და სხვა გამოკითხვების მონაცემები ხელმისაწვდომია ჩვენს ონლაინ ანალიზის ვებგვერდზე.
ვინ უნდა ფლობდეს მიწას საქართველოში? როგორ შეიცვალა დამოკიდებულება ამ საკითხისადმი 2015-დან 2017 წლამდე
ახლახან საქართველოს პარალმენტმა საკონსტიტუციო ცვლილებები მიიღო. ბევრ ცვლილებას შორის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სასოფლო-სამეურნეო მიწის საკუთრების რეგულაციის საკითხს ეხება. საკონსტიტუციო ცვლილების მიხედვით, „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა, როგორც განსაკუთრებული მნიშვნელობის რესურსი, შეიძლება იყოს მხოლოდ სახელმწიფოს, თვითმმართველი ერთეულის, საქართველოს მოქალაქის ან საქართველოს მოქალაქეთა გაერთიანების საკუთრებაში.“ მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია გამონაკლისებსაც ითვალისწინებს, რაც ორგანულმა კანონმა უნდა დაარეგულიროს, მოსალოდნელია, რომ უცხოელები საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო მიწების შეძენას ისე თავისუფლად ვერ შეძლებენ, როგორც საქართველოს მოქალაქეები. ეს ბლოგი ეხება საზოგადოებრივ აზრს საქართველოში მიწის საკუთრებასთან დაკავშირებით.
ევროპის ფონდის და CRRC-საქართველოს მიერ 2017 წლის მაისში ევროკავშირის შესახებ ჩატარებული გამოკითხვის მიხედვით, მოსახლეობის დიდი ნაწილი (64%) ფიქრობს, რომ მიწას საქართველოში მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე უნდა ფლობდეს მიუხედავად იმისა, თუ როგორ გამოიყენებს ამ მიწას. 2015 წლის შემდეგ ეს მაჩვენებელი 21 პროცენტით გაიზარდა.
შენიშვნა: 11-ბალიანი სკალის მნიშვნელობები დაჯგუფდა 5-ბალიან სკალად. კოდები 0 და 1 გაერთიანდა პასუხის ვარიანტში: „საქართველოში მიწას უნდა ფლობდეს მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე, მიუხედავად იმისა, როგორ გამოიყენებს ის ამ მიწას”, 2 და 3 პასუხის ვარიანტში ‘2’, 4, 5 და 6 - ‘3’; 7 და 8 - ‘4’, ხოლო კოდები 9 და 10 გაერთიანდა პასუხის ვარიანტში: „საქართველოში მიწას უნდა ფლობდეს ის, ვინც უფრო მომგებიანად გამოიყენებს მას (მაგალითად, დაამუშავებს, ააშენებს, წიაღისეულს მოიპოვებს), მიუხედავად ამ პიროვნების მოქალაქეობისა.“
სოფლის მოსახლეობა ყველაზე კრიტიკულია უცხოელების მიერ ქართული მიწის ფლობის მიმართ. მათი უმეტესობა (74%) დარწმუნებულია, რომ საქართველოში მიწას მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეები უნდა ფლობდნენ.
ახალგაზრდები (18-35 წლის) უფრო ღია დამოკიდებულებას ავლენენ საქართველოში მცხოვრები უცხოელების მიმართ. დაახლოებით ერთი მეხუთედი თვლის, რომ მიწას უნდა ფლობდეს ის, ვინც უკეთ გამოიყენებს მას მათი მოქალაქეობის მიუხედავად. უფროსი ასაკის მოსახლეობა უფრო კონსერვატულია. თუმცა, 2017 წელს, ახალგაზრდების წილი, რომელიც უცხოელების მიმართ ღიაა, 2015 წელთან შედარებით 6 პროცენტით შემცირდა. ხოლო იმ ახალგაზრდების წილი, რომლებიც თვლიან, რომ მიწას მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე უნდა ფლობდეს, 22 პროცენტით გაიზარდა.
საქართველოს მოსახლეობის უმეტესობა არ უჭერს მხარს უცხოეთის მოქალაქეების მიერ მიწის ყიდვას. ახალგაზრდა და ქალაქებში მცხოვრები მოსახლეობა შედარებით უფრო ტოლერანტულია ამ საკითხისადმი. თუმცა, მათი წილი, ვინც არ უჭერს მხარს უცხოელების მიერ მიწის ფლობას საქართველოში, საკმაოდ მაღალია და ბოლო ორი წლის განმავლობაში გაიზარდა.
ამ საკითხის შესახებ მეტი ინფორმაციის მოსაძიებლად გამოიყენეთ CRRC-საქართველოს მონაცემთა ონლაინ ვებგვერდი: Online Data Analysis.
ევროპის ფონდის და CRRC-საქართველოს მიერ 2017 წლის მაისში ევროკავშირის შესახებ ჩატარებული გამოკითხვის მიხედვით, მოსახლეობის დიდი ნაწილი (64%) ფიქრობს, რომ მიწას საქართველოში მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე უნდა ფლობდეს მიუხედავად იმისა, თუ როგორ გამოიყენებს ამ მიწას. 2015 წლის შემდეგ ეს მაჩვენებელი 21 პროცენტით გაიზარდა.
შენიშვნა: 11-ბალიანი სკალის მნიშვნელობები დაჯგუფდა 5-ბალიან სკალად. კოდები 0 და 1 გაერთიანდა პასუხის ვარიანტში: „საქართველოში მიწას უნდა ფლობდეს მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე, მიუხედავად იმისა, როგორ გამოიყენებს ის ამ მიწას”, 2 და 3 პასუხის ვარიანტში ‘2’, 4, 5 და 6 - ‘3’; 7 და 8 - ‘4’, ხოლო კოდები 9 და 10 გაერთიანდა პასუხის ვარიანტში: „საქართველოში მიწას უნდა ფლობდეს ის, ვინც უფრო მომგებიანად გამოიყენებს მას (მაგალითად, დაამუშავებს, ააშენებს, წიაღისეულს მოიპოვებს), მიუხედავად ამ პიროვნების მოქალაქეობისა.“
სოფლის მოსახლეობა ყველაზე კრიტიკულია უცხოელების მიერ ქართული მიწის ფლობის მიმართ. მათი უმეტესობა (74%) დარწმუნებულია, რომ საქართველოში მიწას მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეები უნდა ფლობდნენ.
ახალგაზრდები (18-35 წლის) უფრო ღია დამოკიდებულებას ავლენენ საქართველოში მცხოვრები უცხოელების მიმართ. დაახლოებით ერთი მეხუთედი თვლის, რომ მიწას უნდა ფლობდეს ის, ვინც უკეთ გამოიყენებს მას მათი მოქალაქეობის მიუხედავად. უფროსი ასაკის მოსახლეობა უფრო კონსერვატულია. თუმცა, 2017 წელს, ახალგაზრდების წილი, რომელიც უცხოელების მიმართ ღიაა, 2015 წელთან შედარებით 6 პროცენტით შემცირდა. ხოლო იმ ახალგაზრდების წილი, რომლებიც თვლიან, რომ მიწას მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე უნდა ფლობდეს, 22 პროცენტით გაიზარდა.
საქართველოს მოსახლეობის უმეტესობა არ უჭერს მხარს უცხოეთის მოქალაქეების მიერ მიწის ყიდვას. ახალგაზრდა და ქალაქებში მცხოვრები მოსახლეობა შედარებით უფრო ტოლერანტულია ამ საკითხისადმი. თუმცა, მათი წილი, ვინც არ უჭერს მხარს უცხოელების მიერ მიწის ფლობას საქართველოში, საკმაოდ მაღალია და ბოლო ორი წლის განმავლობაში გაიზარდა.
ამ საკითხის შესახებ მეტი ინფორმაციის მოსაძიებლად გამოიყენეთ CRRC-საქართველოს მონაცემთა ონლაინ ვებგვერდი: Online Data Analysis.
Subscribe to:
Posts (Atom)